تغییرات آب و هوایی، محدودیت منابع آب و نوآوری کشاورزان در آبیاری کشت برنج (مورد مطالعه: خشکه‌کاری در نواحی روستایی شرق‌مازندران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

اقتصاد روستایی تا حد زیادی به میزان کشاورزی و تولید محصولات زراعی روستاییان وابسته‌است و این وابستگی تا حد زیادی مرهون دسترسی به منابع آب کشاورزی است. برنج یکی از محصولات زراعی روستایی به‌ویژه در نواحی شمال ایران است که نیاز به منابع آب فراوان و مستمر طی دوره کاشت دارد. از این رو توجه بسیاری از تولیدکنندگان برنج به منابع آب در دسترس و بهره‌وری منابع آب معطوف است. تغییرات آب و هوایی و محدودیت منابع آب در ناحیه روستایی شرق‌مازندران در سال‌های اخیر، تجربه شیوه جدیدی از آبیاری در کشت برنج را موجب شده که به برنج‌کاری با آبیاری مستقیم یا خشکه‌کاری در برابر کشت سنتی برنج معروف شده‌است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف شناخت تجربه آبیاری مستقیم برنج (خشکه‌کاری) به بررسی ویژگی‌ها و مزیت‌ها آبیاری و مقایسه این شیوه با کاشت سنتی برنج و نیز مزیت تولید برنج در مقایسه با سایر محصولات زراعی پرداخته‌است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی بوده و متکی بر روش‌های ارزیابی مشارکتی است. در جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و مشاهده استفاده شد. محدوده مورد مطالعه روستاهای شهرستان‌های بهشهر، نکا و گلوگاه (در شرق‌مازندران)، و زمان انجام تحقیق در سال‌های 1399 تا 1402 بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که نخست، کاشت برنج به‌صورت آبیاری مستقیم (خشکه‌کاری) نسبت به کاشت سنتی دارای مزیت‌های فنی و هزینه‌ای است؛ دوم، کاشت برنج به‌صورت آبیاری مستقیم مزیت‌های متعددی از نظر میزان آبیاری، مراحل آبیاری، مقدار برداشت محصول، ارزش اقتصادی و سرانه تولید و درامد در هکتار در مقایسه با محصولات رایج منطقه دارد. در پایان، این تحقیق نشان داد در شیوه جدید تولید برنج، میزان مصرف آب زراعی در هر هکتار، حدود یک‌سوم روش سنتی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار