نقش مولفه‌های کالبدی – محیطی بر پایداری اجتماعی در محله بان برز شهر ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه شهرسازی، دانشکده هنرو معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، پردیس بین الملل ارس، ایران

4 کارشناس ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

 هدف این پژوهش بررسی نقش مولفه‌های کالبدی – محیطی بر پایداری اجتماعی در محله بان برز شهر ایلام است این شهر اخیراً از رشد جمعیتی و کالبدی چشمگیری برخوردار بوده است، از جمله نتایج این رشد شتابان ناهمگون شکل گیری مناطق اسکان غیر رسمی در این شهر است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی به‌کمک پرسش‌نامه انجام یافته‌است. متغیر مستقل را شاخص‌های کالبدی- محیطی و متغیر وابسته این پژوهش شاخص‌های پایداری اجتماعی است. جامعه آماری پژوهش را ساکنین محله بان برز شهر ایلام تشکیل می‌دهند و روش نمونه گیری به‌صورت تصادفی بوده که بر اساس فرمول کوکران تعداد نمونه 384 نفر تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون و آنوا استفاده شده‌است. متغیرهای فرم فضا، نفوذپذیری، فضای سبز در مجموع 8/78 درصد از تغییرات را در پایداری اجتماعی پیش‌بینی، می‌نمایند. بالاترین ارتباط معناداری مربوط به فرم و فضا (01/0> P، 0542/0 r=) و پایین‌ترین ضریب همبستگی مربوط به مولفه محصوریت (01/0> P، 0438/0r=) است. تأثیر متغیرهای کالبدی – محیطی نشان داد که تمام متغیرهای شش‌گانه (فرم فضا، نفوذپذیری، کف‌سازی و مبلمان شهری، فضای سبز، محصوریت، رنگ آمیزی و ظاهر ابنیه) تأثیر مستقیم بر پایداری اجتماعی در محدوده مورد مطالعه دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که در حالت کلی بین مؤلفه‌های مولفه‌های کالبدی – محیطی با پایداری اجتماعی رابطه مستقیم و پیوستگی معنادار آماری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • برک پور، ناصر، و اسدی، ایرج. (1385). بررسی قانون تعاریف محدوده و حریم شهر, روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها- مصوب 1384. مدیریت شهری، 5(18)، 88-95.https://sid.ir/paper/445683/fa
  • پورجعفر، محمدرضا، خدایی، زهرا، و پورخیری، علی. (1390). رهیافتی تحلیلی در شناخت مولفه ها, شاخص ها و بارزه های توسعه پایدار شهری. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 3(3 (مسلسل 11))، 25-36. https://sid.ir/paper/231982/fa
  • پورطاهری، مهدی، سجاسی قیداری، حمداله، و صادق لو، طاهره. (1389). سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایده آل فازی (مطالعه موردی: دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان خدابنده). پژوهش­های روستایی، 1(1)، 1-31. https://sid.ir/paper/180920/fa
  • توسلی، غلامعباس، و نور مرادی، سکینه. (1391). بررسی جامعه شناختی علل پاتوهای اجتماعی گسترده در حومه شهر تهران مطالعه موردی: چهار (خاک‌سفید)، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(3)، 79-65. https://sanad.iau.ir/journal/jisds
  • حاتمی نژاد، حسین. (1380). عدالت اجتماعی، رکن اساسی توسعه پایدار شهری. مدیریت شهری، 2(6)، 78-78. https://sid.ir/paper/427706/fa
  • حسین‌پور، بتول، ظهیری، هوشنگ، و موسایی، میثم. (1399). ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی در محلات منطقۀ پانزده کلان‌شهر تهران. جغرافیای اجتماعی شهری، 7(2)، 213-237. doi: 10.22103/JUSG.2020.2027
  • دویران، اسماعیل. (1399). سنجش زیست پذیری بافت های شهری با تاکید بر پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر همدان). جغرافیای اجتماعی شهری، 7(1(پیاپی 16))، 47-64. https://sid.ir/paper/360898/fa
  • زیاری، کرامت اله، پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین، و باستین علی. (1397) سنجش و ارزیابی، ارزیابی حکمروایی خوب شهری بر پذیرش شهرها) مطالعه موردی: شهر بوشهر. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3(3)، 18-1. DOR: 1001.1.22285229.1397.9.34.1.2
  • سهرابی، وحید آویش، مهدی، و ذولفی­زاده، اسماعیل. (1402). تاب آوری در سکونتگاه‌های غیررسمی با تأکید بر بعد کالبدی محله نخل ناخدا و طالبند، شهر بندرعباس. توسعه پایدار شهری و منطقه­ای، 4(1)، 1-18. https://www.srds.ir/article_174327.html
  • سینافر، عطیه، پرتوی، پروین، و شکوهی، مهشید. (1394). بررسی نقش نفوذپذیری در ارتقاء کیفیت محیط محله (مطالعه موردی: محله نارمک تهران). هویت شهر، 9(21)، 91-100 https://sid.ir/paper/154525/fa
  • شیخی، محمد. (1385). مدیریت شهری و سکونتگاه­های خودرو در منطقه کلانشهر تهران. مدیریت شهری، 18، 47-61. https://ensani.ir/fa/article/61302
  • عظیمی، شراره، و پرتوی، پروین. (1400). تدوین چارچوب مفهومی پایداری اجتماعی ساکنان جامعه میزبان گردشگری. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 14(34)، 220-207. doi: 10.22034/aaud.2019.203488.2005
  • غیاث، بهناز، رحمانی، بیژن، ملک‌حسینی، عباسی، و غیاث، مهدی. (1399). عوامل مؤثر بر توسعه اجتماعی پایدار در اراک، نگرش‌های نوین در جغرافیای انسانی، 3، 125-115. https://ensani.ir/fa/article/421108
  • قرایی، آزاده، زبردست، اسفندیار، و مجیدی، حمید. (1397). تبیین رابطه بین شکل شهر و ثبات اجتماعی، مطالعه موردی مناطق 22 گانه تهران، برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 3(3)، 93-79. DOI: 30473/psp.2018.5260
  • کیاسی، شروین، کریمی آذری، امیررضا. (1400). بررسی نقش مولفه‌های کالبدی پیاده مداری و پایداری اجتماعی در فضاهای شهری مطالعه موردی میدان شهرداری رشت، مطالعات محیطی هفت حصار، 9(36)، 146-135. DOI: 52547/hafthesar.10.36.10
  • لطفی، حمدالله، نوری کرمانی، علی، و زیاری، کرامت الله. (1401). تحلیل فاکتورهای فرسایشی و کالبدی تاب‌آوری در بافت فرسوده شهر ایلام. پژوهش های فرسایش محیطی. ۱۲ (۲)، ۲۳۰-۲۵۱. DOR: 1001.1.22517812.1401.12.2.9.6
  • محمودزاده، حسن، نظری، معصومه و هریسچیان، مهدی. (1401). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت فرسوده شهری در برابر زلزله، نمونه مورد مطالعه: شهرکرد. آمایش جغرافیایی فضا، 11(41)، 163-182. DOI: 30488/GPS.2021.245297.3294
  • مرکز آمار ایران. (1395) سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان ایلام، انتشارات مرکز آمار ایران، تهران
  • مشکینی، ابوالفضل، و تردست، زهرا. (1398). اثرگذاری مشارکت در توانمند سازی سکونتگاههای مساله دار شهری (مطالعه موردی: محله بانبرز ایلام). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی)، 14(1(پیاپی 46))، 147-161. https://sid.ir/paper/176107/fa
  • ملکی پور، موسی، حسنی، علی و حیدری، علیرضا. (1392) نارسایی اقتصادی حاشیه شهرها و بحران شهری: مطالعه موردی شهر ایلام، اولین همایش ملی خدمات و محیط زیست شهری. https://civilica.com/search/paper/k
  • ملکیان، اکرم، عبداللهی، اسماعیل، و یار محمد توسکی، مریم. (1395). بررسی تأثیر سکونت‌گاه‌‌های غیررسمی ‌بر احساس امنیت اجتماعی «مطالعه موردی: یحیی آباد آران و بیدگل. پژوهش های جامعه شناسی معاصر، 5(9)، 89-75. doi: 10.22084/csr.2016.1808
  • نراقی، یوسف. (1380) جامعه شناسی و توسعه. تهران: نشر و پژوهش فروزان روز.
  • نصیری هنده خاله، اسماعیل، الهام افتخاری، و نظافت تکله، حسن. (1400). ارزیابی مولفه‌های تاب آوری کالبدی محیطی بافت‌های ناکارآمد شهری در جهت کاهش بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر ملارد)، ساختار و کارکرد شهری، 8(29)، 149-169. DOI: 22080/USFS.2021.3442
  • نصیری، معصومه. (1387). بررسی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مشارکت اجتماعی ساکنان محله. مجموعه مقالات همایش توسعه محله، تهران، انتشارات طرح نو، 39-11. https://civilica.com/doc/937695/
  • نقدی، اسدالله. (1386). حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی (جهان چهارم). انتشارات فن آوران، همدان.
  • Abu Bakar, A.H., & Kbor Soo, C. (2013). A Framework for Assessing the Sustainable Urban Development. Procedia-Social and Behavioral Sciences.85, 484-792.https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.08.187
  • Alina Gabriela, A., Gabriela Cătălina., C., & Gabriel, G. (2014). The Social Knowledge: a Goal of the Social Sustainable Development. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 149, 43-49.
  • Aquino, R.S., Lück, L., & Schänzel, H.A. (2018). A Conceptual Framework of Tourism Social Entrepreneurship for Sustainable Community Development. Journal of Hospitality and Tourism Management, 37,23-32. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2018.09.001
  • Assefa, G., and Frostell, B., (2007). Social sustainability and social acceptance in technology assessment: A case study of energy technologies. Technology in Society, 29(1), 63-78. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2006.10.007
  • Atkinson, R; Buck, N and Kintrea, K (2010). Neighbourhoods and Poverty: Linking Place and Social Exclusion, In N. Buck, I. Gordon, A. Hardiding & I. Turok, Changing Cities-Rethinking Urban Competitiveness, Cohesion and Governance (154-171(. Houndmills: Palgrave Macmillan publication. https://figshare.utas.edu.au/articles/chapter/Britis
  • Beatley, T. (1995). Planning and sustainability: The Element of a New (Improved) Paradigm. Journal of Planning Literature, 9(4), 95-383. https://doi.org/10.1177/088541229500900405
  • Chiu, R (2003). Social Sustainability, sustainable development and housing development: The experience of Hong Kong. In R. Forrest & J. Lee (eds.), Housing and social change: East-west perspectives, Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/
  • Dean, J., Biglieri, S., Drescher, M., Garnett, A., Glover, T., & Casello, J. (2020). Thinking relationally about built environments and walkability: A study of adult walking behavior in Waterloo, Ontario. Health & Place, 64, 102352. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2020.102352
  • Gabitov, T., Kurmanalieva, A., Moldagaliyev, B., Zatov, K., & Kilybayeva, Sh. (2014). Sustainable development as a priority of contemporary cultural policy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 140, 691-694. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.496
  • Huck, A., Monstadt, J., and Driessen, P. (2020). Building urban and infrastructure resilience through connectivity: An institutional perspective on disaster risk management in Christchurch, New Zealand, Cities, 98: 1-10. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102573
  • Lintelo, J. H, Gupte, j, McGregor, J. A. (2017), Wellbeing and urban governance: Who fails, survives or thrives in informal settlements in, Bangladeshi cities? Cities, 31. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.10.002
  • Long, D. (2005). key Issue for sustainable rural communities. European Institute urban Affairs Liverpool–Johan mores university. https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/documen
  • Nabil, N. A. & Eldayem, G. E. (2014). Influence of mixed land-use on realizingthe social capital, HBRC Journal, 11, 258-298. https://doi.org/10.1016/j.hbrcj.2014.03.009
  • Parikh, P., Bisaga, I., Loggia, C., Georgiadou, M. and Ojo-Aromokudu, J. 2020. Barriers and opportunities for participatory environmental upgrading: Case study of Havelock informal settlement, Durban. City and Environment Interactions.5 100041. https://doi.org/10.1016/j.cacint.2020.100041
  • Weingaertner, C. & Moberg, Å. (2011). Exploring Social Sustainability: Learning from Perspectives on Urban Development and Companies and Products. Sustainable Development. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/sd.536
  • Woodcraft, S. (2012). Social Sustainability and New Communities: Moving from- concept to practice in the UK, ASIA Pacific International Conference on Environment-Behavior Studies Mercure Le Sphinx Cairo Hotel. Giza, Egypt, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 68, 29- 42. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.12.204
  • Yu, Tao, Qiping, Shen, Geoffrey, Shi, Qian, Zheng, Helen, Wei, Wang, Ge, Xu, Kexi, (2017). Evaluating social sustainability of urban housing demolition in Shanghai China, Journal of Cleaner Production, 153, 26-40. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.03.005
مطالعات مدیریت توسعه سبز
دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5
فروردین 1403
صفحه 161-176

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار