واکاوی اثرات اجتماعی توسعه‌ی فضای سبز شهری قوچان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، شیروان، ایران

چکیده

پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی‌های معضلات زیست محیطی امروزی که بسیاری از جوامع شهری را درگیر نموده، وجود فضای سبز و گسترش آن را بیش از هر زمان دیگر ضروری ساخته‌است. بدون شک پارک‌های شهری نقش مهمی در ارتقای کیفیت محیط‌زیست شهری دارند، چنین فضاهایی با کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی به‌عنوان یکی از شاخص‌های شهر پایدار به‌شمار می‌آیند. در پژوهش حاضر که به بررسی اثرات اجتماعی ناشی از گسترش فضای سبز در شهر قوچان می‌پردازد، شاخص‌های اجتماعی مطلوب و نامطلوب در نتیجه ایجاد و گسترش این نوع کاربری، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی بوده است. اطلاعات آن به‌صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردیده‌است. حجم نمونه در نظر گرفته شده بر اساس فرمول کوکران برای توزیع پرسشنامه 383 عدد برآورد شد که با در نظر گرفتن مقیاس و شعاع دسترسی هر پارک، به‌روش نمونه گیری تصادفی در میان شهروندان (ساکنین، کسبه و مجاورین) توزیع شد. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارSPSS پردازش شد. بررسی کارکردهای اجتماعی پارک‌ها نشان داد این فضاها در شهر قوچان به‌خصوص در پارک‌های ناحیه‌ای و منطقه‌ای علاوه بر اینکه دارای نتایج و آثار مطلوب اجتماعی هستند دارای تبعات نامطلوبی نظیر محل وقوع درگیری و نزاع اجتماعی و شکل گیری روابط نامناسب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


  • - ابراهیم‌زاده، عیسی و حاتمی، داوود (1393). تحلیلی بر عملکرد مدیریت فضای سبز شهری و بازده اجتماعی- توسعه‌ای آن در شهر ایذه، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 4(13)، 31-44. https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_384.html

    - ابراهیم‌زاده، عیسی و حاتمی، داوود (1393). ارزیابی وضعیت ایمنی در پارک‌های شهری (نمونه موردی: پارک‌های شهر ایذه)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5(19)، 57-72. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.19.4.7

    - پور امرایی، سمیرا، اکبری، محمدرضا و صابری، امیر (1394). جایگاه فضاهای سبز شهری در گذران اوقات فراغت و گردشگری شهروندان، مطالعات مدیریت گردشگری، 10(11)، 71-89. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1394.10.31.4.5

    - جنادله، علی (1395). فضاهای سبز شهری و کیفیت زندگی (مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی بوستان‌ها و فضاهای سبز شهری و کاربرد تجربی آن در سه بوستان شهر تهران)، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، 8(27)، 284-225. https://doi.org/10.22054/qjsd.2016.5944

    - درسخوان، رسول و پاشاچینی، هادی (1399). مکان یابی و تحلیل پراکنش فضای سبز با رویکرد عدالت فضایی (نمونه موردی: کلان‌شهر تبریز (، جغرافیا و مطالعات محیطی، 9(36)، 7-.20. https://journals.iau.ir/article_679212.html?lang=en

    - سجادی، مسعود و جعفری تهرانی، حامد (1393). برنامه‌ریزی فضای سبز شهری با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: منطقه سه شهر اصفهان)، معماری و شهرسازی پایدار، 2(2)، 27-42. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25886274.1393.2.2.3.8

    - عباسی، عنایت، با سامی، احمد و کابلی، نرجس (1399). بررسی تمایل شهروندان به مشارکت در فعالیت‌های حفاظت و توسعه فضای سبز شهر تهران، محیط‌زیست طبیعی، 66()4، 399-410. https://doi.org/10.22059/jne.2014.36612

    - فاضل نیا، غریب، کیانی، اکبر و محمودیان، حشمت ا... (1390). مکان یابی و اولویت بندی پارک‌های شهری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی TOPSISو سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر الشتر)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 78، 137-152.

    - فرخیان، فروزان و مایدزاده، هدا (1399). تأثیر فضای سبز شهری بر کیفیت زندگی شهروندان در کلان‌شهر اهواز، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11(41)، 23-36.

    - فصیحی، حبیب اله، شماعی، علی و آذرخش، فاطمه(1399). تحلیل دسترسی به بوستان‌های شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونه مطالعه: شهر ایلام)، برنامه‌ریزی فضایی، 10(2)، 105-118.

    - مایدزاده، هدا و فرخیان، فروزان (1399). تأثیر فضای سبز شهری بر کیفیت زندگی شهروندان در کلان‌شهر اهواز، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11(41)، 23-36. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.41.2.1

    - محمدی حمیدی، سمیه، نظم فر، حسین و اکبری، مجید (1399). تحلیل فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری با استفاده از مدل کوپراس و GIS (مورد مطالعه: مناطق 22 گانة شهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52(2)، 437-455. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.248988.1007610

    - محمدی، جمال، ضرابی، اصغر و احمدیان، مهدی (1391). اولویت سنجی مکانی توسعه فضاهای سبز و پارک‌های شهری با استفاده از روش AHP (نمونه موردی: شهر میاندوآب)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 4(2)، 41-62. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1391.4.2.4.2

    - مرادی مفرد، سمیرا، عباسی، قمر و حسین‌زاده، اکبر (1391). ارزیابی الگوی توسعه فضای سبز شهری با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهر زنجان)، اندیشه جغرافیایی، 6(11)، 1-33. https://geonot.znu.ac.ir/article_20823.html

    - میرابی‌مقدم، مهرنوش، آقایی زاده، اسماعیل و اوجی، روح اله (1398). بررسی مطلوبیت فضای سبز مجتمع‌های مسکونی شهری (مطالعه موردی: شهر رشت)، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، 265-283.

    - نهیبی، سارا و حسن‌دخت، مریم‌السادات (1393). بررسی تأثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری(مطالعه موردی: محله شیان)، پایداری، توسعه و محیط‌زیست، 2، 51-70.

    - وارثی، حمید، تقوایی، مسعود و شریفی، نسرین (1394). تحلیل فضایی و مکان یابی بهینه فضاهای سبز شهری (نمونه موردی: شهر نجف‌آباد)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 6(21)، 51-72.

    • Keeley, M., and Benton Short, L., (2018), Urban Sustainability in the US, Cities Take Action: Springer
    • Millward, Andrew A and Sabir, senna(2011); Benefits of a forested urban park: What is the value of Allan Gardens to the city of Toronto, Canada?, Landscapeand Urban Planing 100(2011)177-188www.elsevir.com/locate/landrob plan Urban Planning
    • Sirirwardane, M., Gunatilake, J., and Sivanandarajah, S., 2016, Study of the Urban Green Space Planning Using Geographic Information Systems and Remote Sensing Approaches for the City of Colombo, Sri Lanka Geostatistical and Geospatial Approaches for the Characterization of Natural Resources in the Environment (PP. 797-800): Springer
    • Southon, G. E.; Jorgensen, A.; Dunnet, N.; Hoyle, H. and Evans, Karl, L., (2018), Perceived speciesrichness in urban green spaces: Cues, accuracy and wellbeing impacts, Landscape and Urban
      Planning, Vol. 172, PP. 1-10
    • Stępień, J., (2018), Urban Green Space as a Tool for Cohesive and Healthy Urban Community
      Interdisciplinary Approaches for Sustainable Development Goals (PP. 5-15): Springer.
    • You, H., (2016), Characterizing the Inequalities in Urban Public Green Space Provision in Shenzhen, China, Habitat International, No. 56, PP. 176-180.
    • Van Dillen, S.M., de Vries, S. Groenewegen, P.P., and Spreeuwenberg, P. (2012). Greenspace in urban neighborhoods and residents' health: adding quality to quantity. Journal of Epidemiology and Community Health. 66(6): 1-10.