بررسی میزان تناسب در نظرگیری فضای سبز در طرح تفصیلی و طرح اجرایی منطقه 22 تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران

چکیده

شهرها از جنبه احیای طبیعت شهری نیاز به توجه ویژه دارد زیرا حضور طبیعت در شهر از الزامات توسعه پایدار و شهر سالم است و برای پیشبرد کیفیت زندگی در نواحی شهری اهمیت بسیاری دارد. فضاهای باز و سبز شهری نه‌تنها به‌دلیل اهمیت تفریحی آن‌ها مورد توجه است، بلکه به‌دلیل نقشی که در حفظ و تعادل محیط‌زیست شهری و تعدیل آلودگی‌هوا و پرورش روحی و جسمی ساکنان ایفای نقش می‌کنند، ارزشمند است. در حال حاضر با توجه به توسعه پایدار شهری، بررسی شاخص‌های فضای سبز در برنامه‌ریزی فضایی شهرها و مراکز جمعیتی حائز اهمیت است. از آن‌جا که طرح‌های تفصیلی براساس معیارهای و ضوابط طرح‌های جامع تهیه می‌شود، بنابراین اهمیت فضای سبز در این طرح‌ها غیر قابل‌انکار است. این پژوهش با هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات لازم از روش کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی منطقه 22 تهران که به‌عنوان منطقه پایدار شهری معرفی‌شده، جمع‌آوری شده‌است. تلاش بر این بوده است که به بررسی میزان تناسب فضاهای سبز با طرح‌های اجرایی در وضع موجود پرداخته شود. این پژوهش با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی به‌دنبال تعیین اولویت اجرایی شدن مناطقی با کاربری فضای سبز در طرح‌های تفصیلی است تا با تعیین اولویت‌ها میزان نقص کمبود این فضاها را در طرح‌های اجرایی مشخص نماید. نتایج پژوهش حاکی از این است که فضاهای سبز با اولویت‌ها و وزن نهایی بالاتر در روش فوق در طرح‌های تفصیلی منطقه 22 تهران، ناحیه 2 در مرحله اجرا با برخورد به عوامل بازدارنده، اجرایی شدن آن‌ها به‌طور کامل صورت نگرفته و موجب ناهمخوانی میزان فضای سبز در وضع موجود و پیشنهادی طرح تفصیلی شده‌است و بالعکس نواحی با وزن نهایی پایین‌تر اجرایی شده‌است که نشان از عدم مطالعه اولویت‌ها بوده است.

کلیدواژه‌ها


  • اذانی، مهری، عبدیان راد، میلاد، ملکی، محمد. (۱۳۸۹). برنامه‌ریزی فضای سبز شهری با تأکید بر مناطق گرم و خشک جنوب ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی اهر، ۱۰ (۳۱)، ۱-۲۶. https://www.sid.ir/paper/91526/fa
  • براتی، ابراهیم. (1401). تحلیلی بر دیدگاه‌ها و نظریات رویکرد شهر اکولوژیک. مطالعات مدیریت توسعه سبز، ۱۰ (۲)، 73-90. doi: 10.22077/jgmd.2023.5957.1013
  • بهرام سلطانی، کامبیز. (1387). محیط‌زیست در برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهری. تهران: انتشارات شهیدی، جلد دوم. https://www.gisoom.com/book/1581582//
  • بهزاد فر، مصطفی. (1388). طرح‌ها و برنامه‌های شهرسازی: مفاهیم، روندها و الزامات طرح‌های جامع و تفصیلی در ایران، با تأکید بر وضعیت تهران. تهران: مؤسسه نشر شهر. https://www.gisoom.com/book/11249248/
  • حقیقت بین مهدی، انصاری مجتبی، ذبیحیان شیرین. (۱۳۹۱). بررسی اصول باغشهر هاوارد و مقایسه آن با باغشهر صفوی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی، ۲ (۱)، ۶۷-۷۸ https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2051-fa.html
  • خان سفید، مهدی. (1390). اصول برنامه‌ریزی فضای سبز شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور. https://www.adinehbook.com/gp/product/9648466881
  • خمر، غلامعلی، شاه مرادی، لقمان و حیدری تاشه کبود، اکبر. (1392). معیارهای مکانیابی پارک‌های شهری برای ارتقا محیط اجتماعی (مطالعه موردی: پارک یعقوب لیث شهر زابل). پژوهش و برنامه ریزی شهری، ۴ (۱۲)، ۱۱۷-۱۳۴. https://jupm.marvdasht.iau.ir/article_1501.html
  • رحیمی، لیلا، زالی، سمانه. (1402). شناخت و بررسی شاخص‌های کمی و کیفی مؤثر در برنامه‌ریزی فضای سبز شهری (نمونه موردی: منطقه یک شهر خوی). فضای شهری و حیات اجتماعی، 2(5)، 19-32. doi: 22034/jprd.2023.57473.1055
  • زیاری، کرامت اله. (1381). برنامه ریزی شهرهای جدید. تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم. https://www.gisoom.com/book/11150549/
  • سجاد زاده، حسن، معتقد، محمد، یارحقی، رضوان، مظفری، سمیه. (1402). سنجش عوامل مؤثر در امنیت محیطی در محله‌های سنتی از دیدگاه کاربران با رویکرد CPTED (مطالعه موردی: محله فیض‌آباد شهر کرمانشاه). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 18(4) ، 43-55. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_695555.html
  • سعید نیا، احمد. (1382). فضای سبز شهری. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری وزارت کشور، کتاب سبز شهرداری، جلد نهم. https://www.gisoom.com/book/1273621/
  • شیعه، اسماعیل. (1378). با شهر و منطقه در ایران. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران. https://www.gisoom.com/book/1432288/
  • صابری، عظیم و قنبری، ابوالفضل و حسین‌زاده، مریم. (۱۳۹۰). مکانیابی پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به‌روش ارزیابی چند معیاری AHP نمونه موردی: شهر شوشتر). همایش ژئوماتیک 90، تهران، https://civilica.com/doc/151291
  • علی‌پور، کیوان و علی‌احمدی، نسرین. (1396). بررسی مفاهیم و نظریه‌های توسعه‌ی شهری از آغاز تاکنون. مدیریت شهری نوین، 5 (17)، 91-106. https://journal.shiraz.ir/article_82642.html
  • کاظمی محمدی، سید مهدی موسی. (1380). توسعه پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه‌ها. تحقیقات جغرافیایی، 16(3)، 94-113. https://sid.ir/paper/29874/fa
  • محمدی، جمال، ضرابی، اصغر و احمدیان، مهدی. (1391). اولویت سنجی مکانی توسعه فضاهای سبز و پارک‌های شهری با استفاده از روش AHP (نمونه موردی: شهر میاندوآب). فصلنامه علمی – پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، ۴ (۲)، ۴۱-۶۲. https://geography.garmsar.iau.ir/article_673175.html
  • محمدی، مهدی و پرهیزگار، علی‌اکبر. (1388). تحلیل توزیع فضایی و مکان‌گزینی پارک‌های شهری با استفاده از GIS (مطالعه موردی: منطقه 2 زاهدان). مدیریت شهری، ۷ (۲۳)، 2۷-17. https://www.sid.ir/paper/92172/fa
  • ملکی، سعید، سعیدی، جعفر. (1394). بررسی و تحلیل نقش طبیعت در ساختار معماری و شهرسازی اسلامی. جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 7 (25)، 23-49. https://zagros.borujerd.iau.ir/article_521341.html

نظم فر، حسین، وفاداری کمارعلیا، داوود. (1403). بررسی تأثیر فضاهای سبز شهری بر سلامت روان شهروندان در دوران پساکرونا. مطالعات علوم محیط‌زیست