عوامل اثرگذار بر نگرش کشاورزان به سیستم های آبیاری تحت فشار در دهستان رشتخوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

امروزه افزایش تولیدات کشاورزی از طریق توسعه کشاورزی با محدودیت‌های جدی در تامین آب مواجه است و تنها راه پاسخ به تقاضای روز افزون غذا، بهره‌وری بهینه از منابع آب استحصال شده برای تولید بیشتر محصولات می‌باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر نگرش کشاورزان نسبت به سیستم‌های آبیاری تحث فشار در دهستان رشتخوار است. در این مطالعه از روش آمیخته(کمی – کیفی) و از نوع توصیفی – همبستگی بهره گرفته شده است. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه محقق ساخته استفاده گردیده است. حجم نمونه در این تحقیق شامل 275 نفر از کشاورزان بهره بردار از سیستم‌های آبیاری تحت فشار در سال 1401 بوده که دارای حداقل 4 سال سابقه بوده اند نتایج این مطالعه نشان داد که حدود 95 درصد از کشاورزان ساکن در دهستان رشتخوار نگرش مثبتی نسبت به اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار دارند. از طرفی دیگر، متغیرهای تحصیلات کشاورزان، سابقه استفاده از این سیستم آبیاری، هزینه‌های راه-اندازی سیستم، آموزش‌های تخصصی، به عنوان عوامل موثر بر نگرش کشاورزان نسبت به اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار، در مجموع 71 درصد واریانس نگرش کشاورزان نسبت به آبیاری تحت فشار را تبیین نموده‌اند. همچنین در بخش کیفی تحقیق، مسائلی مانند مراحل تشکیل پرونده، عدم تخصص و برخورد نامناسب شرکت مجری و غیره به عنوان مشکلات اساسی فراروی اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار شناخته شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابراهیمی، مهرزاد. (1399)، آسیب‌پذیری اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی کشاورزان نسبت به خشکسالی (مطالعه موردی: دشت بکان اقلید)، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 28، شماره 109، صص 192-171. https://doi.org/10.30490/aead.2020.283680.1060
  • احمدی، علیرضا (1401)، بررسی تغییرات کیفی آب زیرزمینی در دشت ورامین تهران، نشریه مدل‌سازی و مدیریت آب و خاک، دوره 2، شماره 1، صص 26-14. https://doi.org/10.22098/mmws.2021.9356.1037
  • افراخته، حسن، حجی‌پور، محمد، گرزین، مریم، نجاتی، بهناز (1392)، جایگاه توسعه پایدار کشاورزی در برنامه توسعه ایران (مورد مطالعه: برنامه‌های 5 ساله پس از انقلاب)، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال 1، شمار 1، صص 62-43. https://www.doi.org/10.30507/jmsp.2013.3269
  • اسدی، رسول، یزدان‌پناه، نجمه (1392)، تعیین الگوی کشت بهینه در سیستم آبیاری با استفاده از بهره‌وری اقتصادی آب کاربردی در شهرستان ارزوئیه، مجله پژوهش آب ایران، سال 6، شماره 11، صص 63-55. https://www.sid.ir/paper/475870/fa
  • امینی، امیر مظفر، افضلی ابرقویی، مرضیه (1392)، ارزیابی سازوکارهای مؤثر بر موفقیت بهره‌برداران در برپایی سیستم‌های آبیاری تحت فشار در استان اصفهان، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 44، شماره 3، صص 500-489. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2013.50235
  • بهبهانی مطلق، محمد، شریف زاده، محمد شریف، عبداله زاده، غلام‌حسین، محبوبی، محمدرضا (1396)، واکاوی رفتار کشاورزان در پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار در شهرستان دشتستان، دوره 13، شماره 1، صص 103-89. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20081758.1396.13.1.7.5
  • بلالی، حمید، سعدی، حشمت اله، وحدت ادب، رضا (1395)، عامل‌های اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار در گندم‌زارهای شهرستان همدان، نشریه مدیریت آموزش کشاورزی، دوره-، شماره 37، صص 96-85. https://doi.org/10.22092/jaear.2016.106880
  • بلالی، حمید، سعدی، حشمت اله، وحدت ادب، رضا (1395)، عامل‌های اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار در گندم‌زارهای شهرستان همدان، نشریه مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 8، شماره 37، صص 96-85. https://doi.org/10.22092/jaear.2016.106880
  • پورطاهری، مهدی، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، کاظمی، نسرین (1395)، سطح و درجه آسیب‌پذیری ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی (از دیدگاه کشاورزان)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 48، شماره 1. https://doi.org/10.22059/jhgr.2016.51254
  • پرویزی، سرور، ادیب حاج باقری، محسن، صلصالی (1396)، روش‌های تحقیق کیفی، چاپ یازدهم، انتشارات بشری.
  • جلالیان، حمید (1391)، تحلیل اثرات نظام‌های آبیاری نوین بر وضعیت بهره‌برداران کشاورزی در شهرستان خدابنده، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 1، شماره 2، صص 64-41. http://serd.khu.ac.ir/article-1-1569-fa.html
  • حیاتی، داریوش، لاری، محمدباقر (1379)، مشکلات و موانع به کارگیری فناوری آبیاری بارانی از سوی کشاورزان، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 8، شماره 32، صص 214-187. https://www.sid.ir/paper/442134/fa
  • دامودار گجراتی (1389)، مبانی اقتصاد سنجی (جلد 1)، مترجم: حمید ابریشمی، چاپ هفتم، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  • رضانژاد، ام البنین، شمس الدینی، علی، زرمی، حلیمه (1397)، عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان به استفاده از راهکارهای مدیریت پایدار منابع آبی در شهرستان مراغه، نشریه مهندسی منابع آب، دوره 11، شماره 37، صص 12-1. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086377.1397.11.37.1.4
  • رضایی استخروییه، عباس، صداقت، مرضیه، عرب‌زاده، بهروز، سیاری، نسرین (1395)، تأثیر روش‌های نوین آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه برنج (رقم شیرودی)، مجله مدیریت آب و آبیاری، دوره 6، شماره 2، صص 204-193. https://doi.org/10.22059/jwim.2017.63779
  • رحمانی، فرشاد.، و تقیلو، علی اکبر. (1398). تحلیل نقش عناصر فضایی در تاب آوری اقتصاد روستایی، مطالعه موردی: بخش چشمه سرا (شهرستان شوت). راهبردهای توسعه روستایی، دوره 6، شماره 3، صص 231-251. https://doi.org/10.22048/rdsj.2020.208900.1826
  • سوختانلو، مجتبی (1397)، عوامل تعیین کننده پذیرش سیستم‌های آبیاری تحت فشار، توسط کشاورزان استان اردبیل، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، دوره 7، شماره 3، صص 28-17. https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_4655.html
  • صالح، ایرج، مختاری، داریوش. (1386). اثرات و پیامدهای اقتصادی – اجتماعی خشکسالی بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان، نشریه علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 3، شماره 1. https://www.sid.ir/paper/109245/fa
  • ضیغمی، رضا، باقری نسامی، معصومه، حق دوست اسکویی، سیده فاطمه، یادآورنیک روش، منصوره (1387)، تحلیل محتوا، نشریه پرستاری ایران، دوره 21، شماره 53، صص 52-41. https://ijn.iums.ac.ir/article-1-408-fa.html
  • علوی‌زاده، سید امیر محمد، ایزدی، علی، رمضان‌نیا، فریبا (1399)، بررسی عوامل بازدارنده تجهیزاراضی کشاورزی به سیستم‌های آبیاری نوین (مطالعه موردی: دهستان شهرآباد، شهرستان بردسکن)، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، دوره 9، شماره 4، صص 39-23. com/p2239952
  • فال‌سلیمان، محمود، صادقی، حجت‌اله، غلامی، زینب. (1392)، بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی محصولات استراتژیک بر توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: کشت پسته در بخش ششطراز شهرستان خلیل‌آباد). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شماره 12، صص 63-41. https://jargs.hsu.ac.ir/article_161331.html
  • کریمیان، روح الله، کرمی، آیت اله، شمس الدینی، علی (1401)، عوامل اقتصادی – اجتماعی مؤثر بر مهاجرت روتا – شهر، نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم انداز جغرافیایی)، دوره 17، شماره 1، صص 234-219. https://sanad.iau.ir/Journal/gldhs/Article/600180
  • کرباسی، علیرضا (1380)، تحلیل اقتصادی طرح توسعه آبیاری تحت فشار در استان خراسان، نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 9، شماره 36، صص 112-91.
  • معصومی جشنی، مهدی، حیدری مکرر، حمید، جهان تیغ، حسنعلی (1395)، مسئله شناسی چالش‌های اجرای آبیاری نوین در مناطق روستایی شهرستان بوانات (مطالعه موردی: دهستان سرچهان)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 6، شماره 22، صص 178-169. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1395.6.23.13.5
  • نوری زمان آبادی، سید هدایت اله، امینی فسخودی، عباس (1386)، سهم توسعه کشاورزی در توسعه روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی استان اصفهان)، مجله علوم کشاورزی ایران، دوره 2-38، شماره 2، صص 275-263. https://www.sid.ir/paper/8527/fa
  • Assistance President Of Strategic Planning And Monitoring (2011), Expanding Pressurized Irrigation, Increasing The Efficiency Of Agricultural Water (Check The Spread Of Pressurized Irrigation Methods In Development Programs), Administrative Office And Public Relations.
  • Dabanli, I., Mishra, A., & Zekai, S. (2017).Long-term spatio-temporal drought variability in Turkey. Journal of Hydrology, 552, 779–792. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2017.07.038
  • Jiménez, A. F., Cárdenas, P. F., & Jiménez, F. (2022). Intelligent IoT-multiagent precision irrigation approach for improving water use efficiency in irrigation systems at farm and district scales. Computers and Electronics in Agriculture, 192, 106635. https://doi.org/10.1016/j.compag.2021.106635
  • Khalili, D., 1996. Multi-criteria decision making methods in the evaluation of irrigation technology. Proceedings of the First Scientific Meeting-used for water economy. Department of Water Affairs. https://doi.org/10.1016/S0308-521X(99)00060-8
  • Leroy, D. (2023). An empirical assessment of the institutional performance of community-based water management in a large-scale irrigation system in southern Mexico. Agricultural Water Management, 276, 108051. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2022.108051
  • Norouzi, A., Chizari, M., 2006. Effective cultural and social factors regarding attitude of wheat farmers of Nahavand Township toward sprinkler irrigation development. Iranian Agricultural Extension and Education Journal. 2, 59-69.
  • Veisi, H., Deihimfard, R., Shahmohammadi, A., & Hydarzadeh, Y. (2022). Application of the analytic hierarchy process (AHP) in a multi-criteria selection of agricultural irrigation systems. Agricultural Water Management, 267, 107619. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2022.107619

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار