تحلیلی بر میزان توسعه یافتگی در نواحی روستایی شهرستان هرسین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رشد و توسعه روستاها، نیازمند برنامه ریزی بوده و یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت برنامه ریزی توسعه، وجود یک نظام برنامه ریزی جامع و کارآمد است. در این راستا و در فرایند برنامه ریزی و توسعۀ نواحی روستایی، شناخت و تحلیل وضع موجود روستاها و بررسی امکانات و تنگناهای آنها در زمینه های مختلف ضروری بوده و برنامه ریزان را در تعیین اهداف توسعه و مشخّص کردن سیاست ها، خط مشی ها و ارائه راهکارهای دستیابی به آنها یاری می رساند. این پژوهش به بررسی میزان توسعه یافتگی دهستان های شهرستان هرسین، با استفاده از دو مدل تحلیل عاملی و خوشه ای، پرداخته است.روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده های سازمانی است. نمونه آماری، اطلاعات کسب شده از 4 دهستان، در شهرستان هرسین می باشد که، متشکل از یک ماتریس با 11 ستون شامل نماگرها و 4 سطر شامل دهستان های مورد مطالعه می باشد. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها بیانگر آن است که 4 عامل حدود 68/72 درصد پراش تجمعی را تبیین کرده است. در عین حال نتایج حاصل از مقایسه شاخص ها، بیانگر آن می باشد که، از بین 4 دهستان شهرستان هرسین، 2 دهستان، به لحاظ میزان توسعه یافتگی در جایگاه یکسانی قرار گرفته اند. بنابراین دهستان چمجمال، توسعه یافته-ترین و دهستان حومه، کمتر توسعه یافته در این شهرستان می باشند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اجتماعی، بابک.(1393). تأثیر شاخص‌های اجتماعی ،اقتصادی بر رتبه‌بندی سکونتگاه‌های روستایی مطالعه موردی : سکونتگاه‌های روستایی فیروزآباد، مجموعه مقالات دوازدهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران با محوریت آمایش سرزمین،الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت.
  • ازکیا، مصطفی، غفاری، غلامرضا.( ١٣٨٣). توسعه روستایی، با تأکید بر جامعه روستایی ایران،تهران: نشرنی.
  • تقوایی، مسعود ؛ نیلی پور طباطبایی، شهره.(1385). بررسی شاخص‌های توسعه در مناطق روستایی استان‌های کشور با استفاده از روش اسکالوگرام، اقتصاد کشاورزی و توسعه : زمستان, دوره 14 , شماره  ص109-142.
  • تقیلو، علی اکبر.(1393). تحلیل عاملی توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی سکونتگاه‌های روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان ارومیه، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مقاله 9، دوره 4، شماره 15،ص85-102.
  • تودارو، مایکل.(1364)، توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران:مرکز مدارک و انتشارات سازمان بودجه و برنامه‏ریزی تهران.
  • توکلی، جعفر؛ میرک زاده، علی اصغر؛ ابراهیمی، مراد.(1393). سنجش­سطح­توسعه‌یافتگی اجتماعی- اقتصادی روستاهای بخش مرکزی شهرستان کوهدشت، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، مقاله 10، دوره 5، شماره 1، 213-235.
  • رضوانی، محمد رضا.(1383). سنجش و تحلیل سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان سنندج با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 1، 149-167.
  • زارعی، یعقوب.(سنجش برخی شاخص های توسعه اجتماعی در مناطق روستایی(استان هرمزگان)، مجله برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره8، شماره28،ص199-235.
  • سرور، رحیم.(1387). جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین، تهران: انتشارات سمت.
  • سعیدی، عباس(1384). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: نشر سمت.
  • سعیدی، عباس.( 1377). توسعه پایدار و ناپایداری توسعه روستایی، فصلنامه تخصصی بنیاد مسکن، دوره2، شماره87، ص1-19.
  • شکویی، حسین.(1382). اندیشه‌های نو در فلسفة جغرافیا – فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی (جلد دوم)، چاپ اول، تهران:انتشارات گیتاشناسی.
  • صدر موسوی، میرستار؛ طالب زاده، میرحیدر (1392). تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، مقاله 11، دوره 17، شماره 44، ص.215-235.
  • علیایی، محمدصادق؛ عزیزی، سمیه.(1397). بررسی و تحلیل سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی با روش تحلیل عاملی (مطالعه موردی: دهستان وکیل آباد استان کرمان)، آمایش محیط، دوره11، شماره42،ص97-116.
  • فرید، یدالله.(1379). شناخت شناسی و مبانی جغرافیای انسانی، اهر: نشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
  • قنبری، سیروس؛ بذرافشان، جواد.(1390). سنجش تحلیل میزان توسعه یافتگی بر اساس رویکرد توسعه همه‌جانبه روستایی، مجله مدیریت شهری، شماره 18 ، 1-120.
  • کارگذار بیرامی، اسماعیل.(1395). ارزیابی و رتبه‌بندی مناطق روستایی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی از لحاظ شاخص‌های توسعه با استفاده از مدل TOPSIS، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی.
  • مصلی نژاد، غلام عباس.(1384). دولت و توسعه اقتصادی در ایران، چاپ اول،تهران: انتشارات قومس.
  • ملکی، سعید؛ زرگوش،مینا؛ حسینی، سید رضا ؛ مختاری، صادق.(1393). سنجش میزان توسعه یافتگی خدمات بهداشتی – درمانی مراکز روستایی مطالعه موردی دهستان‌های ( حومه ،قیلاب ،مازو،حسینیه)اندیمشک، مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار روستایی در افق1404.
  • منشی زاده، رحمت الله؛ صادقی، مظفر.(1389). تحولات فضایی روستاهای پیرامون شهر با تأکید بر تعامل روستا و شهری، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال 5، شماره 11 ، 117-137.
  • میرزایی قلعه، فرزاد؛ کلانتری، بهرنگ؛ مولایی، محمد؛ عزمی، آئیژ.(1392). تحلیل روابط متقابل شهر و روستا، در میزان توسعه یافتگی روستاهای دهستان حومه، شهرستان هرسین، مجله مسکن و محیط روستا، دوره 32، شماره143،ص89-100.
  • Abdul, S., & Bhole, L. M. (2000). Regional disparities in rural development in India. Journal of Rural Development (Hyderabad),19(1), 103-117.‏
  • Barrios, S., & Strobl, E. (2005). The Dynamics of Regional Inequalities. European Commission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs. European Economy, Economic Papers, 229.‏
  • Schultink, G. (2000). Critical environmental indicators: performance indices and assessment models for sustainable rural development planning. Ecological Modelling, 130(1-3), 47-58.‏
  • Thapa, R. B., & Murayama, Y. (2008). Land evaluation for peri-urban agriculture using analytical hierarchical process and geographic information system techniques: A case study of Hanoi. Land use policy, 25(2), 225-239.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار