اقتصاد بوم شناختی و حفاظت از اکوسیستم زمین

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

اقتصاد کنونی جهان، اکوسیستم ها و جوامع انسانی را در تنگنای بحرانی قرار داده است. سرمایه داری نولیبرال در پی حداکثر سازی سود، همه عناصر طبیعت را به کالا تبدیل کرده و آن را توجیه علمی می نماید. هدف اصلی مقاله حاضر، ارائه چارچوب مفهومی در اقتصاد اکولوژیک است. در معنای دقیق علمی، اقتصاد بوم شناختی به سیستم اقتصادی اطلاق می شود که با اصول اولیه اکولوژی و نیز "اصول سیستمی زندگی" هماهنگی دارد. اقتصاد بوم‌شناختی به معنای وسیع‌تر به تئوری و عمل اقتصادی اشاره دارد که اقتصاد را مسلط بر حوزه‌های طبیعت، جامعه و فرهنگ نمی بیند بلکه معتقد است که اقتصاد باید همراه و در درون طبیعت، جامعه و فرهنگ، فعال باشد. از نظر روش شناسی، چهار اصل اساسی برای اقتصاد بوم‌شناختی بر اساس نظریه سیستم‌های حیات و فلسفه ارگانیسم مشخص می شود. این چهار اصل عبارتند از سیستم های تودرتو، شبکه های خود مولد، سیستم های باز و تعاملات شناختی. پرسش اساسی آن است که چگونه می توان این اصول را برای طراحی یک سیستم اقتصادی اکولوژیکی که در سطوح فردی، اجتماعی و زیست محیطی تسهیل کننده زندگی است، به کار برد. تحقیق حاضر، اقتصاد بوم‌شناختی را به تئوری سیستم‌ها متصل می‌کنند که می تواند توجیه کننده ضرورت تحقیق باشد. یافته‌ها نشان می دهد که اقتصاد بوم‌شناختی باید به فعالیت‌هایی که رفاه انسان‌ها و غیرانسان‌ها و همچنین کل اکوسیستم‌ها را به حداکثر می‌رساند، اولویت بدهد و هدف اصلی آن باید خدمت به فرآیندهای زندگی در سیستم‌های اجتماعی و اکولوژیکی باشد.

کلیدواژه‌ها


  • اباذری، یوسف؛ ذاکری، آرمان (1399): سه دهه همنشینی دین و نولیبرالیسم در ایران، نقد اقتصاد سیاسی ، 1-56.
  • عمادی، محمد حسین(1401): نشست تغییرات اقلیمی گلاسکو، شبکه شرق،10 فروردین 1401.
  • مالجو، محمد(1395): کالایی سازی طبیعت در دولت یازدهم ، نقد اقتصاد سیاسی، 25-42.
  • نورث، داگلاس سی؛ جوزف والین، جان؛ استیون، ب.وب؛وینگاست، باری آر( 1395): سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایه خشونت، مترجم، محسن میردامادی و محمد حسین نعیمی پور، تهران، انتشارات روزنه.
  • هاروی، دیوید(1386): نئولیبرالیسم، ترجمه محمود عبدالله زاده، تهران، نشر اختران.
  • هاروی، دیوید (1394): هفده تضاد و پایان سرمایه داری، ترجمه عارف اقوامی، تهران، نشر اختران.
  • Harald and Glu¨ ckler Johannes (2011): The Relational Economy, Geographies of Knowing and Learning, Oxford University Press.
  • Capra, F. (1997), the Web of Life, A New Synthesis of Mind and Matter, Flamingo, London.
  • Capra, F. and Henderson, H. (2009), “Outside insights, qualitative growth”, Sustainable Business Initiative, London.
  • Capra, F. and Luisi, P.L. (2014), the Systems View of Life, A Unifying Vision, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Fritjof, Jakobsen. Ove Daniel (2017): A conceptual framework for ecological economics based on systemic principles of life, International Journal of Social Economics, Vol. 44 No. 6, 2017: 831-844, DOI 10.1108/IJSE-05-2016-0136.
  • Davis, L. (2012), “History, politics, and utopia: toward a synthesis of social theory and practise”, in Vieira, P. and Marder, M. (Eds), Existential Utopia – New Perspectives on Utopian Thought, Continuum, London, pp. 35-51.
  • Francis, P. (2015), “Laudato Si, on care for our common home”, Catholic Truth Society, Vaticana, May 24, available at: w2.vatican.va/content/francesco/en/encyclicals/documents/papafrancesco_20150524, enciclica-laudato-si.html
  • Giddens, A. (1990), the Consequences of Modernity, Stanford University Press, Stanford, CA.
  • Habermas, J. (1982), “A reply to my critics”, in Thompson, J. and Held, D. (Eds), Habermas, Critical Debates, Macmillan Press, Cambridge, MA: 219-284.
  • Hopkins, R. (2008), the Transition Handbook, Chelsea Green, White River Junction, VT.
  • Ims, K. and Jakobsen, O. (2006), “Cooperation and competition in the context of organic and mechanic worldviews? A theoretical and case-based discussion”, Journal of Business Ethics, Vol. 66 No.1: 19-32.
  • Ingebrigtsen, S. and Jakobsen, O. (2007), Circulation Economics, Theory and Practice, Peter Lang, Oxford.
  • Kelly, M. (2012), Owning Our Future, Berrett-Koehler, San Francisco, CA.
  • Korten, D.C. (2015), Change the Story; Change the Future, A Living Economy for a Living Earth, Berrett-Koeler Publishers, Inc., Oakland.
  • Levitas, R. (2013), Utopia as Method – The Imaginary Reconstruction of Society, Palgrave Macmillan, New York, NY.
  • Lovelock, J. (1988), the Ages of Gaia, Norton, New York, NY.
  • Segall, M.D. (2013), Physics of the World-Soul, The Relevance of Alfred North Whitehead’s Philosophy of Organism to Contemporary Scientific Cosmology, Amazon Ltd.
  • Whitehead, A.N. (1966), Modes of Thought, The Free Press, New York, NY.
  • Whitehead, A.N. (1967), Adventures of Ideas, Macmillan, New York, NY.